Στον ευρύτερο τομέα της ψυχικής υγείας, η έννοια της εξουθένωσης (burnout) αναφέρεται σε μια κατάσταση παρατεταμένης σωματικής, συναισθηματικής και νοητικής εξάντλησης που προκαλείται από συνεχόμενο στρες.
Ο όρος burnout εισήχθη τη δεκαετία του 1970 για να περιγράψει τη σταδιακή συναισθηματική εξάντληση και την απώλεια κινήτρου που παρατηθήκαν σε εθελοντές ανθρωπιστικών οργανώσεων.
Αν και η εξουθένωση έχει μελετηθεί εκτενώς, δεν θεωρείται ιατρική διάγνωση ενώ μόλις πρόσφατα αναγνωρίστηκε ως φαινόμενο που σχετίζεται με το επαγγελματικό περιβάλλον από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στην Διεθνή Ταξινόμηση Νόσων (ICD-11, ΠΟΥ, 2019).
Τύποι εξουθένωσης
Μπορούμε να διακρίνουμε κάποιους διαφορετικούς τύπους burnout και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
1. Επαγγελματική Εξουθένωση (Occupational Burnout)
Ορισμός: Κατάσταση εξάντλησης, αποστασιοποίησης και μειωμένης απόδοσης σε καθήκοντα και δραστηριότητες που σχετίζονται με την εργασία.
2. Ακαδημαϊκή Εξουθένωση (Academic Burnout)
Ορισμός: Εξάντληση λόγω παρατεταμένου στρες, ειδικά σε περιβάλλοντα υψηλών ακαδημαϊκών απαιτήσεων.
3. Αυτιστική Εξουθένωση (Autistic Burnout)
Ορισμός: Κατάσταση έντονης εξάντλησης, κοινωνικής απόσυρσης και απώλειας λειτουργικότητας στους αυτιστικούς ανθρώπους.
4. Εξουθένωση Φροντιστών (Caregiver Burnout)
Εξάντληση λόγω παρατεταμένων καθηκόντων φροντίδας, ειδικά σε απαιτητικά περιβάλλοντα (π.χ. φροντίδα ατόμων με αναπηρία, ηλικιωμένων ή χρόνιων ασθενών).
5. Γονεϊκή Εξουθένωση (Parental Burnout)
Χρόνια εξάντληση λόγω στρες που σχετίζεται με τη γονεϊκότητα, ειδικά σε περιβάλλοντα υψηλού στρες.
Στάδια Εξουθένωσης
Όπως είδαμε, το burnout δεν εμφανίζεται ξαφνικά, αλλά προκύπτει από τη διαρκή συσσώρευση φθοράς που δεν μπορεί να φροντιστεί επαρκώς. Φυσικά, όσο νωρύτερα παρατηρήσουμε τις ενδείξεις συσσώρευσης, τόσο πιο έγκαιρα μπορούμε να παρέμβουμε με τις προσαρμογές που χρειάζονται. Σχηματικά, θα μπορούσαμε να περιγράψουμε κάποια στάδια και τις πιθανές ενδείξεις κινδύνου ώς εξής:
1️⃣ Προειδοποιητικά Σημάδια
2️⃣ Αυξημένη Κόπωση
3️⃣ Διαρκές Άγχος & Αμφιβολίες
4️⃣ Συναισθηματική Αποστασιοποίηση
5️⃣ Ολική Κατάρρευση
❗Άλλου τύπου δυσκολίες
Ορισμένες από τις πιο συχνές καταστάσεις που μπορεί να παρερμηνευθούν ως εξουθένωση ή να συνυπάρχουν με αυτήν περιλαμβάνουν:
Κατάθλιψη
Αγχώδεις Διαταραχές
Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
PTSD ή Σύνθετο PTSD
📝Συνοψίζοντας
Το burnout μπορεί να εμφανιστεί ως κόπωση, διανοητική σύγχυση, συναισθηματική απομάκρυνση από πρόσωπα και καταστάσεις, αλλά και γενικότερη μειωμένη λειτουργικότητα και χαμηλή ενέργεια που διαρκεί στο χρόνο. Παρόλο που συνήθως συνδέεται με την εργασία (εργασιακό burnout), υπάρχουν διάφορες μορφές εξουθένωσης, ενώ συχνά συγχέεται με άλλες ψυχικές καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η ΔΕΠΥ.
👇Περισσότερα για το Burnout, άλλες καταστάσεις και τρόπους προσέγγισης εδώ
ℹ️ Αυτός ο λογαριασμός έχει ενημερωτικό και επιμορφωτικό σκοπό. Η αλληλεπίδραση με το περιεχόμενο αυτό δεν υποκαθιστά τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Κάποιο από το δημοσιευμένο περιεχόμενο εδώ μπορεί να σε αφορά άμεσα, έμμεσα ή και καθόλου, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται επαγγελματική συμβουλή.
👉Αν νιώθεις ότι χρειάζεσαι επαγγελματική υποστήριξη, αναζήτησέ την.
📩 Ξέρεις κάποιο άτομο που θα ενδιαφερόταν να ενημερώνεται για τέτοια θέματα;
🤔Έχεις σκέψεις και απορίες;
Σε ακούω.
Share this post