Δουλειά και ζωή.

Ισορροπία και ενσωμάτωση.

Γειά σου, κόσμε του Substack :-)

Ανθή εδώ. 90's kid.

Ενηλικιώθηκα την περίοδο της εκρηκτικής ανάπτυξης του internet. Από τα άγουρα χρόνια του msn και του myspace ώς την επανάσταση του chatgpt, η τεχνολογία και το διαδίκτυο προσέφεραν - και συνεχίζουν να προσφέρουν - κάτι ανάμεσα σε παιδική χαρά και πυρηνικό αντιδραστήρα ιδεών σε περίεργα και ανήσυχα παιδιά σαν εμένα, με ποικίλα ενδιαφέροντα να εξερευνήσουν και πολλές, πάρα πολλές ερωτήσεις να θέσουν. Ένιωσα ότι εδώ μέσα υπάρχει ένας παράλληλος κόσμος γεμάτος δυνατότητες: αμέτρητες ευκαιρίες για επικοινωνία, συνεργασία και αδιανόητη πρόσβαση σε πληροφορία.

Αλλά και στο επαγγελματικό πεδίο, η συνεχής επαφή με την τεχνολογία και το internet από μια ηλικία κι έπειτα μου έδωσε πρόσβαση σε επιλογές που με απελευθέρωσαν από πολλούς τεχνικούς, γεωγραφικούς και οικονομικούς περιορισμούς. Μέσα από την διαδρομή μου και την εμπειρία μου στον ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών, είχα την δυνατότητα - που κάποιες φορές έμοιαζε με προνόμιο - να ασκώ το επάγγελμά μου και να εξελίσσομαι δουλεύοντας από το σπίτι στην προ-covid εποχή, με ομάδες, εταιρίες, πελάτες και συνεργάτες από εντελώς διαφορετικά industries, backgrounds και κουλτούρες, σε Ελλάδα και εξωτερικό, και σε ένα ευρύ φάσμα από projects.

Πέρασε καιρός

Πέρασε πολύς καιρός από τη μέρα που έφτιαξα την πρώτη μου ιστοσελίδα, τότε που προσπαθούσα να μάθω PHP για να δουλέψω πιο άνετα με το Wordpress και που έψαχνα τρόπους να κοστολογώ, να οργανώνω και να διαχειρίζομαι τα ζητούμενα κάθε έργου, τη διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξης και τα τελικά παραδοτέα.

Mεσολάβησαν αρκετές σεζόν και επεισόδια. Κάποια διαστήματα δούλεψα αποκλειστικά ώς freelancer με τη δική μου ατομική επιχείρηση, κάποιες περιόδους δούλεψα ώς contractor και άλλες σε μισθωτή σχέση εργασίας, υπήρξαν φάσεις στην διαδρομή μου που έκανα παύση και άλλες που διατηρούσα κάποιες παράλληλες δραστηριότητες.

Πάντα ένιωθα ότι η αυτή η ποικιλία, το εύρος συνεργασιών, ανθρώπων, τεχνολογιών, μοντέλων και project με τα οποία ήρθα σε επαφή με βοήθησε να μάθω και να εξελιχθώ πολυεπίπεδα, ώστε να αναπροσαρμόζομαι στον πολύ δημιουργικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο επαγγελματικό τομέα της καινοτομίας με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Έναν τομέα που χαρακτηρίζεται από περισσότερες ευκαιρίες και υψηλότερες απολαβές από άλλους, αλλά και από υψηλές απαιτήσεις και ρίσκο.

Βέβαια, στο πέρασμα του χρόνου διαπίστωσα με τον δύσκολο τρόπο ότι σχεδόν τίποτα στην τυπική εκπαίδευση μου δεν με βοήθησε να αναπτύξω δεξιότητες επιχειρηματικότητας και σταδιοδρομίας για τον πραγματικό κόσμο. Έπρεπε να στραφώ αλλού για βοήθεια και, συχνά, έπρεπε να δημιουργήσω εγώ την βοήθεια που χρειάζομαι.

Χρειάστηκε σίγουρα μελέτη αλλά και πολλή δράση. Χρειάστηκε να κάνω πειράματα, δοκιμές και λάθη, προσαρμογές και αλλαγές στον τρόπο που προσεγγίζω το αντικείμενο της δουλειάς μου, που δουλεύω, στα εργαλεία μου, στον τρόπο που επικοινωνώ και συνεργάζομαι, στον τρόπο που επιλέγω ομάδες, projects, πελάτες, συνεργάτες και εργοδότες.

Έπρεπε επίσης να πάρω πρωτοβουλίες και ρίσκα, να βρώ τρόπους να μάθω γρήγορα, να καταλάβω καινούριες έννοιες, να διαχειριστώ αστοχίες και παραλείψεις, να εντοπίσω δυνάμεις και αδυναμίες, να προχωρήσω σε επιπλέον σπουδές, εκπαιδεύσεις και σεμινάρια, να αφήσω ιδέες και συνήθειες πίσω μου για να αναλάβω καινούριες ευθύνες, να αναστοχαστώ και να επαναπροσδιορίσω τι λειτουργεί καλά για μένα και τι όχι, πώς εξελίσσομαι και πώς αυτοπροσδιορίζομαι επαγγελματικά.

Αναγκάστηκα να απορρίψω διάφορες κλασσικές συμβουλές για τη δουλειά, τη ζωή και το πώς επιτυγχάνεται η εναρμόνιση και η ισορροπία.

Η προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη, η δυνατότητα να δημιουργώ και να παίρνω ικανοποίηση από τη δουλειά μου έχουν υψηλή προτεραιότητα για μένα. Ωστόσο, αν η επιδίωξη της ισορροπίας προϋποθέτει την διάκριση της δουλειάς από τη ζωή σε χρονικά ή/και χωρικά προκαθορισμένες ζώνες που επιβλέπονται και καλύπτονται οικονομικά από τους πελάτες ή τον εργοδότη, τότε αυτή η διάκριση δεν συμβαδίζει με το πώς αντιλαμβάνομαι εγώ την έννοια της δουλειάς μου.

Τι με φέρνει εδώ, τώρα;

Όσο εμβαθύνω την προσωπική μου έρευνα και κατάρτιση πάνω στο ζήτημα της δια βίου μάθησης, της προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης και το πώς συνεργάζονται και επιδρούν στην επαγγελματική ικανοποίηση και τη γενικότερη ποιότητα της ζωής του ανθρώπου, τόσο καταλαβαίνω ότι και πολλοί άλλοι μοιράζονται τον προβληματισμό μου σχετικά με την έννοια της δουλειάς.

Σήμερα όλο και περισσότερα άτομα από διαφορετικούς επαγγελματικούς κλάδους βρίσκονται σε αναζήτηση πιο δημιουργικών τρόπων, πλαισίων και μέσων για να να εργαστούν και να συνεργαστούν, να καταθέσουν τις σκέψεις, τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους, να διοχετεύσουν το έργο τους και να αναπτυχθούν προσωπικά και επαγγελματικά με τον τρόπο που τους ταιριάζει.

Πολλ@ από εμάς αναζητούμε στις φυσικές και ψηφιακές κοινότητες γύρω μας ανθρώπους που θέλουν περισσότερα από τη δουλειά τους και από τις προσωπικές και επαγγελματικές τους δραστηριότητες. Που βρίσκονται σε αναζήτηση μιας πιο ευρείας, δημιουργικής και ευέλικτης αντίληψης για την επαγγελματική διάσταση της ζωής, η οποία μπορεί και να συμπεριλάβει περισσότερες εκδοχές, τρόπους, δυνατότητες, ανθρώπους και εναλλακτικά σενάρια. Μιας αντίληψης που προσφέρει επιλογές επαγγελματικής ανάπτυξης σε δυναμική σχέση με τις υπόλοιπες συνθήκες της ζωής μας.

Τι είναι 'δουλειά';

Πώς απαντάς στο ερώτημα αυτό; Πώς αντιλαμβάνεσαι τα όρια της δουλειάς σου σε σχέση με τα υπόλοιπα στοιχεία της ζωής σου;

Για εμένα, δουλειά είναι όλα όσα σκέφτομαι και κάνω για να αναπτύξω και να διοχετεύσω τις ικανότητες και τις δυνατότητές μου στο περιβάλλον μου με τρόπο που έχει αξία.

Ο τρόπος που αντιλαμβάνομαι και βιώνω τη δουλειά μου, τη δημιουργικότητα και την αποτελεσματικότητά μου δεν περιορίζεται στο αμοιβόμενο ή ‘υποχρεωτικό’ μέρος της μέρας μου, και στα καθήκοντα που μου έχουν ανατεθεί. Επιπλέον, δεν μου προκαλεί αίσθημα ισορροπίας ή ικανοποίησης η συνθήκη αυτή και δεν με βοηθάει να παραμένω παραγωγική και δημιουργική μακροπρόθεσμα. Ο τρόπος εργασίας και ζωής που για μένα είναι διαπιστωμένα άνετος, δημιουργικός και αποτελεσματικός by default αγνοεί διάφορους κανόνες ισορροπίας ανάμεσα στην προσωπική και επαγγελματική ζωή.

Το ωράριο εργασίας μου διαφέρει από μέρα σε μέρα και ανάλογα με το είδος των εργασιών μου και τα επίπεδα της ενέργειάς μου. Το περιεχόμενο της εργασίας μου επίσης μπορεί να διαφέρει πολύ από μέρα σε μέρα αλλά και ο τρόπος που την εκτελώ - άλλωστε ο πειραματισμός είναι μέρος της δουλειάς μου. Πολλά από αυτά που κάνω αμοίβονται από εργοδότες, άλλα από πελάτισσες. Κάποια αμοίβονται περισσότερο, άλλα λιγότερο, άλλα δεν αμοίβονται καν αλλά με ωφελούν με άλλους τρόπους.

Επομένως, τι σημαίνει ‘ισορροπία’;

Αυτή η ερώτηση με έχει απασχολήσει σε διάφορες περιόδους με διαφορετικές αφορμές.

Η επιδίωξη της ισορροπίας ανάμεσα στη δουλειά και τη ζωή βασίζεται στην σωστή οριοθέτηση του χώρου, του χρόνου, του μικροπεριβάλλοντος, των καθηκόντων και της αμοιβής για την εργασία μας. To work-life balance τυπικά προϋποθέτει να επιβλέπουμε τα όρια αυτά και να κάνουμε διορθώσεις όταν χρειάζεται.

Σε πρώτο επίπεδο αυτή μου φαίνεται μια υγιής - και ισορροποιημένη - στάση απέναντι στη δουλειά, τόσο σε μια εξαρτημένη όσο και σε μια ανεξάρτητη σχέση εργασίας. Είναι όμως ικανή συνθήκη για να επιφέρει ένα μακροπρόθεσμο αίσθημα ισορροπίας και άνεσης; Βλέπω ότι όχι για όλ@, όχι για κάθε φάση ζωής. Μια συνθήκη που φέρνει ισορροπία σε εσένα σήμερα, εμένα ίσως να με ‘στενεύει’ και αυτό που μοιάζει χαοτικός τρόπος δουλειάς στα δικά μου μάτια, για σένα μπορεί να είναι ένα άνετο, δημιουργικό και αποτελεσματικό περιβάλλον εργασίας.

Το γραφείο του Einstein όπως φωτογραφήθηκε λίγες ώρες μετά το θάνατό του. Πηγή: https://www.life.com/history/the-day-albert-einstein-died-a-photographers-story/

Σε κάποιες περιπτώσεις, το αίσθημα έλλειψης αρμονίας και ισορροπίας που παρατηρούμε προέρχεται από μια πιο συνολική ασυμβατότητα του ‘μοντέλου καριέρας’ που ακολουθούμε σε σχέση με τις ανάγκες και τις δυνατότητές μας, και το πώς έχουν εξελιχθεί στο εδώ και τώρα. Αυτό είναι πιο δύσκολο να το εντοπίσουμε - και, άρα, να το αντιμετωπίσουμε - όταν συμβαίνει. Συχνά δεν συνειδητοποιούμε ότι περιοριζόμαστε σε ξεπερασμένες και πιθανόν ανεξέταστες αντιλήψεις για την ανάπτυξη της καριέρας, την επαγγελματική μας ταυτότητα και τη συνολικότερη εικόνα για τον εαυτό μας, και δυσκολευόμαστε να μας ‘δούμε’ σε νέους ρόλους και δραστηριότητες.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, νομίζω ότι η ισορροπία μας χρειάζεται κάτι άλλο.

Τι άλλο υπάρχει;

Όταν η δυσφορία σε σχέση με τη δουλειά είναι προϊόν βαθύτερων αποκλίσεων αυτού που ορίζεται τυπικά ώς ‘δουλειά-επάγγελμα’ και αυτού που νιώθουμε και αντιλαμβανόμαστε ως δουλειά μας, οι συνήθεις συμβουλές ισορροπίας δεν έχουν μεγάλη επίδραση.

Όσο και αν διορθώσουμε τις διάφορες παρατηρήσιμες και μετρήσιμες ενδείξεις ισορροπίας, όσο αρμονική και ‘σωστή’ κι αν δείχνει εξωτερικά η επαγγελματική μας συνθήκη, το αίσθημα ισορροπίας και αρμονίας πλέον χρειάζεται διαφορετικά ή πρόσθετα συστατικά από όσα μπορεί να παρέχει ένα συγκεκριμμένο industry, μια δεδομένη θέση εργασίας, ο Χ αριθμός πελατών ή οι Ψ οικονομικές απολαβές.

Η εναρμόνιση της προσωπικής και επαγγελματικής διάστασης της ζωής χρειάζεται πολλές φορές την βαθύτερη ανάλυση αυτών των συστατικών, την επεξεργασία τους και την επανα-σύνθεσή τους σε ένα καινούριο ‘κοκτέηλ’, που ενσωματώνει τα κατάλληλα στοιχεία από το παρελθόν (εμπειρία), το παρόν (ευκαιρίες) και το μέλλον (κατεύθυνση) μας. Κάτι που μπορεί να συμπεριλάβει τη ζωή και τη δουλειά μας με πιο ενιαίο και συνεκτικό τρόπο, ώστε να μπορούμε να κινούμαστε πιο ελεύθερα, δημιουργικά και αυτόνομα.

Τα καλά νέα για εμάς; Αυτό είναι πολύ πιο εφικτό από ότι ήταν για τις προηγούμενες γενιές. Στις μέρες μας ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού μπορεί να έχει άμεση και εύκολη πρόσβαση σε υλικά: γνώση, εκπαίδευση, ιδέες, μεθοδολογίες και εργαλεία που μπορούν να παρέχουν πολύ σημαντική υποβοήθηση της διαδικασίας μάθησης, ανάπτυξης δεξιοτήτων και κατάρτισης on demand, σύμφωνα με τον τρόπο και το ρυθμό που ταιριάζει στο κάθε άτομο. Mπορούμε πιο εύκολα να δημιουργήσουμε και να αξιοποιήσουμε επαγγελματικές και επιχειρηματικές ευκαιρίες στον τομέα μας ή σε έναν νέο.

Τέτοιου είδους βοηθητικά υλικά θέλω να προσθέσω σ’αυτό το newsletter το επόμενο διάστημα, με τη σκέψη ότι μπορεί να βοηθήσουν κι εσένα να ενσωματώσεις τα συστατικά που χρειάζεσαι για να πας παρακάτω λίγο πιο εύκολα.

Εσύ τι έχεις να πείς;

Πώς άλλαξε η σκέψη σου για τη δουλειά, την καριέρα, το επάγγελμά σου και την επιχειρηματικότητα με τα χρόνια; Τι σου έλειψε και τι σε δυσκόλεψε στην πορεία σου ώς εδώ; Τι χρειάστηκε να μάθεις ή να ξε-μάθεις για να μπορέσεις να προχωρήσεις; Τι μπορεί να χρειάζεσαι τώρα;